Bodrum Bienal’e Hazırlanırken
Bienal Nedir? Bienallerde Ne Yapılır?
Bienal, iki yılda bir anlamını taşıyan simgeleşmiş bir kelimedir. İki senede ortaya çıkartılan ürün, izleyiciyle buluşmaya hazırlanır. Bienalin temeldeki ortak amacı iki yıllık ürünü sergilemektir. Uluslararası alanda fazla insan içine çıkmamış çağdaş sanatçılara büyüyüp gelişmeleri ve hayatta kalmaları için bir temel oluşturur. Çağdaş sanata kapısı sonuna kadar açıktır. Bienaller, günümüzde sanatın gelindiği son nokta olarak kavramsal sanatlarla (Conceptual Art) gerçekleştirilir.
Kavramsal Sanat geniş anlamda sanatı kuramsal düzlemde çözümlemeyi, yapısını araştırmayı amaçlayan; mantık, felsefe gibi zihinsel süreçlerle yakından ilişkili bir sanattır. Oluşumlar, gösteri sanatı, vücut sanatı, çevresel sanat, yeryüzü sanatı, yoksul sanat, süreç sanatı ve video sanatı ile birlikte "Nesne sonrası Sanat" (Post Object Art) olarak sıralayabiliriz.
Tüm bu sanatlar düşünceyi – kavramı iletmede araç gösterge olarak dili, çeşitli nesneleri, bir insanın kendini ya da doğayı kullanırlar. Buna karşın hiç bir zaman sanat yapıtı olarak algılanmamalıdırlar. Kavramsal Sanatın ilkelerini oluştururken yararlandığı görüşler; İzlenimcilik, Kübizim, Dadacılık, Duchamp’ın Hazır Nesne’si, Pop Sanat, Foto Gerçekçilik ve Minimal Sanat’tan yapılan alıntılardır.
İlk Venedik Bienali 1895’te düzenlendi. Dünyanın birçok yerinde benzeri etkinliklerin harekete geçmesini sağladı.Bienal’in ilk durumuyla bu günkü durumunu karşılaştırırsak aradaki fark büyük olmasına karşın, temelde kavramın aynı olduğunu görürüz.
Johannesburg, Sidney, Kwangju, Montréal, İstanbul, Havana, Berlin, Sao-Poulo, Venedik, Taipei, Dakar çağdaş sanat bienallerinin düzenlendiği bir kaç kentin adıdır. Bienaller gibi olan büyük sergiler 20 yıl öncesinde tekil nitelikli avangart anlayışın yaygınlık gösterdiği bir konumdaydı ve birbirlerine pek az benzemekteydi. Bilinen sanat merkezlerinin dışında yeni sanat gösterilerinin ortaya çıkması, çevresel ya da egzotik kültürlerin karşısında birkaç yıldır, batı dünyasının duygusal tepkimesi etkili olmaktadır.
Bienaller doğu ile batıyı birleştirmek ya da iki kutuplu dünyanın biraya gelmesiyle ilgilenmiştir. İki kutuplu dünyanın sona ermesiyle uyum, zaman, biri ötekine kapalı olan bu iki bloktaki ülkeleri birbirine yaklaştıracak jeopolitik bir gelişmeye hizmet etmektedir. Bu yeni yüzleşme, çağrılı bir çok ülkeyi, sanatçıları ve eleştirmenleri bir araya getirmekte etkili olabilir. Lokal bir sahne için bütün bu kişiler gerçek bir dinamizm oluşturarak kaynaşmakta, birbirleriyle görüşme olanağı bulmaktadır.
Asya’da düzenlenen ilk bienal olma niteliğindeki Kwangju (Kore) bienali böyle bir sonuç yaratmıştır. Uluslararası bir buluşma niteliği taşıdığı gibi 1980’li yıllarda Kore sanatındaki yenilenmeyi gözler önüne sermekteydi.
Bütün bu bienaller ortak bir model eşbiçimi bir görüş düzeyinde, evrenselliği yansıtmak amacına yöneliktir. Büyük sergiler, zorunlu ve tekil nitelikli avangart anlayışın yaygınlık gösterdiği yirmi yıl öncesinde birbirlerine çok az benzemekteydi. Bugünün büyük sergilerinde tarihten coğrafyaya geçiş, yani dar anlamda bir sanat tarihi anlayışından, sanat üretim merkezlerinin uç noktalara kaydığı bir açılım söz konusudur. Uzun bir zaman Avrupa ve Birleşik Amerika dışındaki ülkelerin sanatçıları üzerine bilgi sahibi olmak oldukça zordu. Venedik Bienali, Almanya’nın Kassel kentinde dört yılda bir düzenlenen "Documenta" sergileri de bu konuda yeterli olamamışlardır. Sao-Paulo Bienali’de büyük ölçüde Latin Amerika ülkelerinin sanatçılarına yönelikti. 1980’li yıllarda ise gelişmekte olan ülke sanatçılarına yönelik en önemli etkinlik Havana Bienali olmuştu.
Müzeler her zaman süreklilik peşinde olmuştur. Tarihi dondurur. Oysa bienallerin daha değişken bir yapısı vardır, kendiliğinden oluşan etkinliklere açıktırlar. Etkinliklerini ve eserlerini, bienalin gerçekleştirildiği şehirde eski eserlerin üzerinde de oluşturabilirler. Müzenin sakladığı, sabitlediği artık değişmiş ve değişime açılmıştır. Kısa süreli olan bu sergiler, dirimsel bir özelliğe sahiptir.
Bodrum ilk bienaline hazırlanmaktadır ressam Emin Erdoğdu’nun fikrini ortaya attığı 3/Üçgen konulu ve Sanat Organizatörü Zerrin Ulusman’ın öncülüğünü yaparak başlattığı Bienal çalışmaları hızla ilerlemektedir. Bodrum’da gerçekleştirilecek olan ilk bienal için şu anda üç marina, bazı meydanlar ve dükkânların kullanılması planlanmaktadır. Çalışmalar ilerledikçe, içeriğindeki detaylar da netleşecektir. Bu ilk Bienal, bu ilk büyük sanatsal etkinlik Bodrum’da sanat ve kültür açısından oldukça geniş bir adım. Hazırlık aşamasında olan Bienal, diğer bienallerde de olduğu gibi uluslararası boyutta gerçekleşecektir.
