“Doğum, güneşin yeniden doğuşu.”
Hıristiyanların İsa’nın doğuşu olarak
kutladığı Noel, çok eski Türklerin yeniden doğuş bayramıdır
Muazzez İlmiye ÇIÄ
Sümerolog
Türklerin tektanrılı dinlere girmesinden önceki inançlarına göre yeryüzünün tam ortasında bir akçam ağacı bulunuyor. Buna ‘hayat ağacı’ diyorlar. Bu ağacı motif olarak bizim bütün halı, kilim ve işlemelerimizde görebiliriz.
Türklerde güneş çok önemli. İnançlarına göre gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık’ta gece, gündüzle savaşıyor. Uzun bir savaştan sonra gün geceyi yenerek zafer kazanıyor. İşte bu ‘Güneş’in zaferini, yeniden doğuşu Türkler büyük şenliklerle akçam ağacı altında kutluyorlar. Güneşin yeniden doğuşu, bir yeni doğum olarak algılanıyor.
Bayramın adı NARDUGAN (nar=güneş, tugan; dugan=doğan) doğan güneş.
Güneşi geri verdi diye Tanrı Ülgen’e dualar ediyorlar. Duaları Tanrı’ya gitsin diye ağacın altına hediyeler koyuyorlar, dallarına bantlar bağlayarak o yıl için dilekler diliyorlar Tanrı’dan. Bu bayram için evler temizleniyor. Güzel giysiler giyiliyor. Ağacın etrafında şarkılar söyleyip oyunlar oynuyorlar. Yaşlılar, büyükbabalar, nineler ziyaret ediliyor, aileler bir araya gelerek birlikte yiyip içiyorlar. Yedikleri yaş ve kuru meyveler, özel yemek ve şekerleme. Bayram, aile ve dostlar bir araya gelerek kutlanırsa ömür çoğalır, uğur gelirmiş.
Akçam ağacı yalnız Orta Asya’da yetişiyormuş. Filistin’de bu ağacı bilmezlermiş.
Bu yüzden bu olayın Türklerden Hıristiyanlara geçtiği ve bunu da Hunların Avrupa’ya gelişlerinden sonra onlardan görerek aldıkları söyleniyor.
İsa’nın doğumu ile hiç ilgisi yok.
“Doğum, güneşin yeniden doğuşu.”
Editörün Notu:
Geçtiğimiz Aralık ayı içerisinde Bodrum’da ikinci kez kutlanan Nar-Dugan şenlikleri ve Bodrumlife’ın Yılbaşı sayısı olması nedeniyle çok az bilinen bu konuya açıklık getirmesi amacıyla ülkemizde konuya en vakıf kişilerden birisi olan Sümerolog Muazzez İlmiye ÇIÄ’ın bu konudaki yazısı buraya eklenmiştir. Yan tarafta bulunan resimler geleneksel Yaşam Ağacı minyatürlerini ve geleneksel Nar-Dugan Nar’ının süslemelerini gösteriyor.
