Dağ Çileği kırmızıya dönünce!

Bodrum’da kışın geldiğini anlamak zordur. Karın, don ve buzun olmadığı Bodrum’a kış geldiğini anlamak için dağ çileğinin kırmızılaştığını görmek gerekir.  Atalarımız öyle demişler. Bir de rivayet edilir ki ortalıkta sağa sola yalpalayan sarhoş bir ayı görürseniz, yine anlarsınız ki kış gelmiş. Çünkü çok yenildiğinde insanı sarhoş eden dağ çileğini ayılar çok severlermiş. Tabii Bodrum dağlarında ayı var mıdır yok mudur bilinmez fakat ben kendi tecrübelerimden yola çıkarak şunu söyleyebilirim ki Aralık ayının başlarında Yaka Köy yakınlarındaki Çilek Tepe’de dağ çileği toplamaya gittiğimde sağda solda çilek toplayan bir ayıya rastlamadım.

Bizde dağ çileğini en çok ayılar bir de arılar severken, Portekizliler bu meyveden bir likör yapmışlar. Liköre gelmeden önce, arıların da dağ çileği bitkisinin çiçeğini çok sevip bu çiçekten bal yaptıklarını, diğer ballardan farklı olarak da bu balın biraz daha acımsı olduğunu eklemek isterim. Aguardente de Medronhos adıyla bilinen geleneksel Portekiz brandy türü, bir dağ çileği likörüdür.

Dağ çileğini ellerinizle toplamak istiyorsanız, Çilek Tepe’ye gitmelisiniz. Oradaki dağ çileklerinin yetiştiği çalıların yüksekliği genellikle tam ellerinizle toplayacağınız mesafededir ve dikenleri olmadığı için kolayca toplayabilirsiniz. Olgun kırmızı meyveleri toplayacağınızı varsayarsak bunları bir torbada biriktirdiğinizde alttakilerin ezileceğini hatırlatırım.

Eve geldiğinizde ezilmiş dağ çilekleriyle karşılaşmak ve tüm çabanızın boşa gittiğini görmek istemiyorsanız, yanınıza yayvan ve sert bir toplama kabı almanızı öneririm.
Yaka Köyü’nü geçtikten sonra, tepeye tırmanmaya devam ettiğinizde pek de iyi olmayan toprak bir yol sizi televizyon vericilerinin olduğu en yüksek noktaya ulaştırır. Kocaman direklerin iyice yakınına geldiğinizde demir bir kapı artık ilerleyemeyeceğiniz noktaya geldiğinizi bildirir size. Eğer arabanızın altı yüksek değilse, pimpirikli biriyseniz ve acemi bir şoförseniz Yaka Köy’den sonrasını sakın otomobilinizle devam etmeyin. Yürüyün de diyemeyeceğim, yaklaşık 4 veya 5 km. kadar bir mesafe ama malum hava soğuk, yağmurlu ve rüzgârlı olacaktır büyük bir ihtimalle. En iyisi siz dağ çileğini pazardan alın, köylüler bu mevsim 5 TL.lik paketlerde satıyorlar.

Yok “ben arabama güveniyorum, dağ taş dere tepe giderim evellallah” derseniz, vericilerin oradaki demir geniş kapının önüne, yolun sağına kadar gidin. Orada rahatlıkla park edebileceğiniz genişlikte bir yer bulacağınızı müjdeleyeyim. İşte bu noktada yolun sağından baktığınızda Turgutreis açıklarını çok güzel bir manzara olarak görebileceksiniz. Tam tersi istikamette diğer taraftaki manzara ise Ortakent açıkları ve Çelebi Adası. Yolun sağından içeri girin 500 m. kadar yürüdüğünüzde çok güzel bir piknik alanı olarak kabul edilebilecek yeşil bir çimenlik ve onu çevreleyen geniş bir öbek dağ çilekleri! Eğer uzaklaşıp kaybolmamaları için gözünüzü üzerlerinden ayırmazsanız çocuklar için de tehlikesiz ve elverişli bir alan. Yeşil çimenlik alan top oynayabilecekleri, koşturabilecekleri kadar da geniş ayrıca.

Dağ çileği toplamak denemeye değer bir macera. Eminim yarımadanın daha kolay ulaşılabilen başka yerlerinde de yetişiyordur. Bodrum ikliminin, coğrafyasının doğal şartlarında yetişmiş bir hediye olan dağ çileğinden mahrum kalmamanız dileğiyle…

Dağ çileğinin
faydaları

• Gerçek bir vitamin deposu, özellikle C vitamini zenginidir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Yaşlanmaya karşı etkilidir.
• Çocuk felci, ağız ve deri yaralarını oluşturan bazı virüsler için öldürücü etkisi var.
• İshal yapan bazı mikroorganizmaları engeller.
• Vücuttaki serbest radikallerin dışarı atılmasına yardımcı olur.
• Ciltteki sivilce ve aknelere iyi gelir.
• Damar tıkanmalarını önler.
• Kansere karşı koruyucu ve ilerlemesini önleyici özellikler içerir.
• İdrar söktürür.
• Böbrek ve mesane hastalıklarına iyi gelir.
• Romatizma ağrılarını azaltır.
• Ateş düşürücüdür.
• Bağırsak kurtlarına karşı etkilidir.

Not: Çok yenilmemelidir, midesi zayıf olanlar suyunu içmelidir, alerji yapabilir.

Dağ çileğinden yapılan Portekiz likörü: Aguardente de Medronhos.

Geleneksel bir Portekiz brandy’si olarak bilinir. Dağ çileği bitkisi ticari olarak yetiştirilmediği için yöredeki çiftçiler tarafından doğadan toplanır ve likör geleneksel yöntemlerle bu çiftçiler tarafından üretilir. Lisanslı olarak likör üretimi yapan çiftçi sayısı fazla değilse de otoritelerce tolere edilir. Bu likör çiftçiler ve balıkçılar arasında çok popülerdir ve özellikle kahvaltıda içilir. Balla tatlandırılmış olanına “Brandyme” denir. Portekizce konuşmayanlar bu liköre “Firewater” yani “ateşsuyu” derler. İçimi esnasında boğazdan sinüslere kadar hissedilen verdiği sıcaklık duygusundan alır. Shot ölçekli küçük porsiyonlarda içilir.

Prof.Dr. Ertan Tuzlacı’nın “Bodrum’da Bitkiler ve Yaşam” kitabından öğreniyoruz ki dağ çileğinin:
– Meyveleri doğrudan yenir, reçel yapılır, pekmez yapılır, ezilip suyundan lokma yapılır.
– Gövde ve dalları yakacak olarak kullanılır, gövdeleri toprak damlı eski Bodrum evlerinin çatılarının yapımında kullanılırdı. Pardi (perde) oluşturmada yararlanılırdı.
– Yaprakları ile keçi yavruları beslenir, ayrıca çardak yapımında kullanılır.

Biraz da ansiklopedik bilgilere göz atalım:

Dünyada özellikle Akdeniz kuşağında, ülkemizde de Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde kıyı kuşağında yetişen fundagillerden bir bitkidir.
Kışın yapraklarını dökmez.
Meyveleri toplanmazsa 1 sene boyunca bitki yeni meyveler verene kadar dalında kalabilir.
Latince adı: arbutus unedo

—

Bizde pek değeri olmayan dağ çileği özellikle Portekiz’de çok iyi değerlendiriliyor. Dağ çileğinin olduğu bölgelerden elde edilen Bal özel bir ilgi görüyor. Yine çok sayıda firma “Dağ Çileği Likörü” üretiyor.

Her yanı dağ çilekleri ile dolu “Çilek Tepe” Yakaköy’den hemen sonraki en yüksek tepe… Burası hem piknik alanları hemde dağ çileği cenneti…